Nutrient Density

Næringargildi/hitaeiningu

Ég man ekki hvort það var frekar bókin "In defense of food" eða bókin "Food rules" (báðar eftir Michael Pollan) sem breyttu alveg hvernig ég lít á mat og næringarfræði. Fyrirbærið næringafræði er svo hrikalega flókið að það þýðir eiginlega ekki neitt annað en að reyna bara að horfa á stóru myndina. 

Og hver er stóra myndin? Jú, að borða fjölbreytt, helst sem mest grænt, helst ferskt, sleppa unnum matvælum og viðbættum sykri og borða hóflega. Þessi klisja er stóra myndin. Það hafa allir heyrt þetta en kannski færri sem fara eftir þessu.

Nutrient density mætti þýða sem næringarþéttleiki, eða næringarmassi. Næringarþéttleiki er í rauninni bara mælikvarði á hversu mikið af næringarefnum við fáum per hitaeiningu matar. Því hærri næringarþéttleiki, því betra (sérstaklega upp á að viðhalda heilbrigðri þyngd). Þetta er því ekki það sama og energy density (orkuþéttleiki), sem er í rauninni mælieining á hversu margar hitaeiningar við fáum per gram af einhverri fæðutegund. Þar skora fita og kolvetni hæst.

Currently, the term “nutrient-dense foods” is used to describe foods that contain a higher amounts of health-promoting nutrients per calorie and are low in saturated fats, added sugars and sodium.

Á síðustu mánuðum hef ég hlustað mikið á hjólahlaðvörp og þar eru í uppáhaldi Fast Talk og Cycling in Alignment. Þetta eru að mínu áliti bestu hlaðvörpin en ég get líka bent á FasCat Cycling Training Tips Podcast og Evoq Bike Podcast. Í þessum hlaðvörpum er að sjálfsögðu oft talað um mataræði og ekki síst muninn á orku (fuel) og næringu. Og þar dúkkar þetta hugtak oft upp kollinum, sérstaklega þegar fólk er að velta fyrir sér hvernig sé best að halda sér í kjörþyngd, létta sig eða að tryggja að það fái öll helstu næringarefni sem geta staðið undir æfingum og daglegu amstri. 

Og það var þess vegna sem mér duttu bækurnar hans Pollans í hug því það liggur svo beint við að öfgalaus nálgun á hlutina er alltaf best. Það er enginn að segja að við eigum aldrei að leyfa okkur að borða eitthvað óhollt, heldur frekar hafa þessa mynd hér að ofan að leiðarljósi við að hliðra til og hækka hlutfall þeirra matvæla sem eru neðst á myndinni. Það er fullt af hlutum ofarlega á myndinni sem eru mjög hollir en ættu kannski ekki að vera meginuppistaðan í fæðunni.

Mér finnst fínt að hafa þetta að leiðarljósi en get líka alveg viðurkennt að ég stend mig ekki nægilega vel í að fara eftir þessu. Ég hef t.d. of lítið borðað af baunum, fræjum og korni upp á síðkastið, salatskammtarnir hafa verið of litlir og ég borða kannski óþarflega mikið af brauði og fitu. Ég hef líka verið duglegur að úða í mig sykri og einföldum kolvetnum þegar ég er að hjóla (fuel). Það er í lagi þegar maður er að keppa eða taka mjög erfiðar æfingar en maður ætti að láta það vera þess á milli.

Annars datt manni líka í hug allir þessir kúrar og allt þetta vesen og rugl sem við dettum inn í varðandi mataræði. Öll fæðubótarefnin eða ofát á ákveðnum hlutum, engiferskotum, grænu tei eða einhverju álíka. Síðan eru allir þeir sem eru á ketó og éta nánast ekkert annað en pylsur, smjör og rjóma. Getur það verið gott fyrir mann? Fólk lítur á það sem tímabundna lausn til að koma sér niður í þyngd, dettur svo aftur í sama farið að kúr loknum og þá er það jafnvel búið að rugla svo mikið í efnaskiptunum að það þyngist hraðar en það gerði fyrir kúrinn.

Við þurfum ekki flóknar vísindagreinar til að segja okkur nákvæmlega hvað við eigum að borða og í hvaða magni. Við þurfum ekki að sökkva okkur í einhver smáatriði, telja hitaeiningar eða missa svefn yfir því að við séum ekki búin að fá nákvæmlega réttan skammt af einhverjum vítamínum eða steinefnum. Við þurfum ekki að éta ofurskammta af túrmerik, engiferi eða grænu tei. Við þurfum bara að horfa á stóru myndina.