Bókin

Memories, Dreams, Reflections - ævisaga Carl Jung

Eins og ég hef komið inn á áður hér á blogginu er ég búinn að vera að lesa ævisögu svissneska geðlæknisins Carl Jung (1875-1961). Þetta er um margt óvenjuleg ævisaga og fjallar ekki mikið um "hinn ytri heim". Persónur, titlar og veraldlegir hlutir skiptu Jung í raun ekki máli þegar öllu var á botninn hvolft, heldur snérist tilvera hans um hið innra líf. Við fáum að skyggnast inn í hugarheim þessa merka manns og fáum nasasjónir af glímu hans við að skilja mannshugann- þ.m.t undirmeðvitundina. Það er sérstaklega fróðlegt að lesa um mótun hans á æskuárunum, m.a. í tengslum við skóla, almennt uppeldi og togstreitu tengda trúarlegum þáttum. Maður sér betur hvernig ýmisslegt uppeldislegt hefur haft mótandi áhrif á mann sjálfan, bæði góð og slæm. Þetta er strax farið að hafa áhrif á hvernig ég umgengst og tala við börnin mín.

Jung fer reyndar líka nokkuð ítarlega í táknmyndir, goðsagnir, frumgerðir (archetypes) og þýðingu drauma (m.a. í barnæsku) en ég hef nú ekki ennþá alveg náð góðum skilningi á því. En ég færist þó nær því að trúa að draumar séu ekki bara einhver endalaus þvæla sem ekki sé neitt mark takandi á. Ég væri alveg til í að spjalla við reyndar sálgreini um suma mína drama, m.a. síendurteknar martraðir sem ég fékk sem barn.

En svo ég fari nú að reyna að ljúka þessu, þá trúði Jung því alla tíð að við gætum aldrei orðið heilar manneskjur nema að við næðum sjálfskilningi. Í frægri grein sem hann skrifaði um 1950 fer hann meðal annars yfir hversvegna hjónabönd endast ekki og telur það að stórum hluta stafa af því að fólk er ómeðvitað um sitt andlega líf. Ómeðvitaður einstaklingur sem veit ekki hver hann er eða afhverju honum líður eins og honum líður getur ekki orðið hamingjusamur í hjónabandi. Og til að færast nær sjálfskilningi, og þar með hamingju, er eina leiðin að leitast við að lýsa upp "skuggann"* sinn. Það getur verið tímafrekt og erfitt ferðalag sem fæstir leggja nokkurntíman af stað í.

En það er gaman að velta þessu fyrir sér í stærra samhengi, m.a. í umræðunni um loftslagsmál og kjarnorkuógn. Hvernig væri heimurinn ef við værum öll í andlegu jafnvægi og færðumst nær því að skilja sjálf okkur og þ.m.t. hvort annað? Er fólk í andlegu jafnvægi fært um að fremja illvirki? Eckhart Tolle sem ég hef oft rætt um á þessu bloggi hefur einmitt mikið fjallað um þetta mál. En ég þýddi stuttan texta úr bókinni sem tekur aðeins á þessu máli. Þýðingin er nú ekki upp á 10 en ég held að þetta skiljist nú alveg:

Mannshugurinn er mikið mun flóknari og óaðgengilegri heldur en líkaminn. Það má segja að hann sé sá hluti heimsins sem aðeins kemur í ljós þegar við erum meðvituð um hann. Af þeirri ástæðu er mannshugurinn ekki einungins persónulegur, heldur einnig alheimsvandamál og geðlæknir er því að glíma við allan heiminn.
Nú til dags sjáum við betur en nokkru sinni að þær hættur sem steðja að okkur koma ekki frá náttúrunni, heldur frá manninum, bæði frá mannshuga einstaklingsins og hinnar sameiginlegu vitundar/undirmeðvitundar**. Sálræn skekkja mannsins er aðal hættan. Allt er undir því komið að mannshugurinn starfi eðlilega. Ef ákveðnir einstaklingar eru ekki jafnvegi, getur vetnissprengja sprungið.

Ég ætla að láta staðar numið hér og vona kannski að ég hafi kveikt hjá einhverjum áhuga á að reyna að velta þessum málum aðeins fyrir sér.

*   Skugginn (í sálfræði) - Jung sagði skuggann vera hið óþekkta dimma svæði persónuleikans. Samkvæmt Jung er skugginn ósjálfráður og óskynsamur, honum hættir til þess að varpa frá sér (projection), þar sem eigin persónulegur vanmáttur er skynjaður sem siðferðisbrestur hjá einhverjum öðrum. Hence- við sjáum eigin galla í öðrum.

** Jung talar m.a. um sameiginlega undirmeðvitun (collective unconscious) sem eitt form undirmeðvitundar (sá hluti hugans sem inniheldur minningar og hvatir sem einstaklingurinn er ekki meðvitaður um) sem er sameiginleg með öllum mönnum sem heild og á sér uppruna í arfgengri uppbyggingu heilans.